بررسی کارکرد صحیح شمع های خودرو

💢عیب یابی و کارکرد صحیح شمع ها.

هر شمع معمولی بطور متوسط 25000 تا 35000 کیلومتر بازده مناسبي دارد و بعد از هر 5000 کیلومتر باید مورد بررسی قرار می گيرد. علائم ظاهري شمع، مانند موارد زير، كمك به بررسي نحوه عملكرد موتور مي كند.

1⃣ – اگر پایه شمع پس از مدتی کار کردن در موتور برنگ قهوه ای باشد، شمع سالم و مناسب است.

2⃣ – اگر دهانه شمع دوده یا کربن گرفته باشد، شمع در موتور سرد باقی می ماند و ارزش حرارتی آن بالا است.

3⃣ – اگر پایه شمع پس از مدتی کار کردن موتور سولفات مانند(سفیدک) بزند نشانه آن است که شمع در داخل سیلندرسرخ شده و ارزش حرارتی آن کم می باشد و می بایست از شمعی با ارزش حرارتی بالاتر استفاده نماییم.

🔹از عوامل ضعیف شدن جرقه شمع مي توان به رسوب گرفتگي و روغنی بودن دهانه شمع و ترک داشتن عایق چینی شمع اشاره نمود.

🔹 چنانچه دهانه شمع زیادتر از حد مجاز فيلر گيري شود باشد سبب عواملي چون، سوختن کویل، افزايش طول جرقه و آوانس ميشود.

🔹  همچنين اگر دهانه شمع كمتر از حد مجاز فيلر گيري شود از قدرت جرقه كاسته ميشود بنابراين شمع دوده مي زند.

یکی از مهمترین وظایف شمع خودرو به غیر از جرقه زنی انتقال حرارت مناسب گرما از درون اتاق انفجار به بیرون می باشد.
این حرارت بیشتراز طریق رزوه ها که با ناحیه سر سیلندر در تماس است به بیرون هدایت می گردد،مقدار باقیمانده از طریق هسته مرکزی به بیرون اتاقک انفجار انتقال می یابد.
به شمعی که حرارت را سریعا انتقال می دهد شمع سرد و به شمعی که کند تر حرارت را انتقال داده و مقداری از حرارت را در خود نگه می دارد شمع گرم اطلاق می گردد.معمولا کارخانجات یک بازه عددی برای نمایش این خاصیت تعریف می کنند.
شمع های سرد اصولا در موتور های با ضریب تراکم بالا مثل موتور های توربو و موتور های به شدت تقویت شده کاربرد دارند چراکه همواره در دور های بالا کار کرده و احتمال دوده گرفتن شمع در آنها پایین است.
شمع های گرم معمولا برای خودرو های استاندارد که هم در دور های پایین مثل ترافیک های روزمره و هم در دور های بالا مثل جاده کار می کنند مورد استفاده قرار می گیرند.

انواع شمع خودرو

شمع های خودرو همه به یک گونه طراحی نشده اند و دارای انواع گوناگونی می باشند که هر کدام برای نوعی از موتور خودرو ساخته شده اند. دسته بندی شمع خودرو به صورت ذیل می باشد:

  • شمع سرد: که برای عملکرد در موتورهای با دمای بالا طراحی شده اند و دارای پایه های کوتاه می باشند تا سریعا بتوانند گرمای ایجاد شده در اثر جرقه زنی را کاهش دهند.
  • شمع گرم: که برایس عملکرد در موتورهای با دمای پایین طراحی شده اند و دارای پایه های بلندتری می باشند تا گرمای خود را دیرتر از دست داده و در نتیجه بتوانند رسوبات باقی مانده حاصل از احتراق را در روی خود شمع بسوزانند.
  • شمع نیکلی: که جنس الکترودهای آن از آلیاژ نیکل می باشد و دارای طول عمر کوتاهی می باشند.
  • شمع پلاتینیومی: که جنس الکترود های آن از آلیاژ پلاتینیوم بوده و دارای طول عمر بسیار بالایی هستند. اینگونه شمع ها توانایی تحمل دمایی تا ۲۵۰۰ درجه سانتیگراد را داشته و قادرند تا ۱۰۰ هزار کیلومتر کارکرد مفید داشته باشند.
  • شمع ایریدیومی: اینگونه از شمع خودرو نیز که الکترود مثبت آن از جنس ایریدیوم می باشد و دارای طول عمر بالاتری نسبت به شمع های پلاتینیومی می باشند.
  • شمع های چند الکترودی: این گونه از شمع خودرو از چند الکترود منفی برخوردار می باشد که باعث طول عمر بسیار بالاتر می گردد. به علت اینکه هربار جرقه زنی باعث خوردگی قطب منفی می گردد، هر الکترود پس از خورده شدن، جای خود را با الکترود نزدیکتر به قطب مثبت عوض کرده و در نتیجه طول عمر بالاتری برای شمع خودرو ایجاد می نمایند.

شمع موتور خودرو

⭕️ دانستنیهایی راجع به شمع های چند الکترود (چند پلاتین )

برای روشن شدن مطلب ابتدا لازم است توضیحی در مورد وضعیت الکترودهای شمع ارائه شود.

وقتی شمع نو برای خودرو شما نصب می شود فاصله بین الکترودها (بنا بر نظر سازنده) رقم مشخصی است. مثلا برای پژو 405 گپ شمع 0.9 تعریف شده است. به مرور که کارکرد شمع بالا می رود بر اثر جرقه های متوالی و حرارت محفظه احتراق، در نوک الکترودها مقداری خوردگی ایجاد شده و همین خوردگی باعث می شود گپ شمع به مرور افزایش یابد و از میزان مجاز فراتر رود (مثلا از 0.9 به 0.97 برسد). هر چه فاصله بین الکترودها یا گپ شمع بیشتر شود فشار بیشتری به کویل خودرو وارد شده و نیاز به ولتاژ بیشتری دارد تا جرقه مورد نیاز موتور را تامین کند. در نتیجه کارکرد بالا باعث فرسوده شدن الکترودها و ضعیف شدن جرقه شده و عملکرد موتور را کاهش می دهد. اینجاست که عمر بیشتر شمع های دو پلاتین مشخص می شود. در شمع دو پلاتین هنگامی که تازه روی موتور نصب شده است جرقه همیشه بین فاصله ای (گپی) که کمتر هست رخ می دهد. مثلا فرض کنید گپ اول 0.9 میلی متر و گپ دوم 0.91 میلی متر باشد. در ابتدا جرقه بین گپ اول (به خاطر کوتاهتر بودن) زده می شود.
به مرور زمان الکترود کناری اول دچار خوردگی شده و باعث می شود که گپ اول افزایش یابد.
به عنوان مثال اگر پس از 3 ماه گپ اول از 0.9 به 0.912 برسد دیگر جرقه در گپ اول رخ نمی دهد و به گپ دوم که تقریبا 0.9 هست منتقل می شود (از کلمه تقریبا به این منظور استفاده می شود که الکترود مرکزی هم پس از 3 ماه تا حدودی خوردگی دارد).

در واقع پس از 3 ماه که از عمر شمع گذشته است جرقه به گپ دوم منتقل شده و از آنجایی که الکترود کناری دوم هنوز خوردگی خاصی ندارد جرقه بهتری نسبت به گپ اول در گپ دوم تامین می شود. این فرآیند همچنان ادامه یافته و زمانی می رسد که گپ دوم نیز از 0.912 تجاوز کرده و مجددا جرقه به گپ اول منتقل می شود. این تغییر مداوم جرقه بین گپ اول و دوم باعث می شود همیشه یکی از الکترودهای کناری در حال استراحت باشند ولی در شمع تک پلاتین از همان ابتدا فشار جرقه مدام روی تنها الکترود کناری هست و برای همین زودتر فرسوده می شود.

بنابراین نتیجه کلی که می توان گرفت این است که الکترودهای کناری در شمع های دو پلاتین دیرتر مستهلک می شوند یا به عبارتی جرقه ای که شمع دو پلاتین تولید می کند دیرتر ضعیف می شود. دیرتر ضعیف شدن جرقه در سیکل انفجار به معنای این است که در صورت استفاده از شمع دو پلاتین عملکرد و مصرف موتور خودروی شما دیرتر افت می کند.

پس اینکه بگوییم شمع دو پلاتین شتاب را افزایش می دهد درست نیست بهتر است بگوییم با شمع دو پلاتین شتاب خودرو دیرتر افت می کند. در واقع هنگامی که شمع تک پلاتین و دو پلاتین هر دو نو باشند تغییر خاصی در شتاب ایجاد نمی شود ولی به مرور زمان خودرویی که شمع تک پلاتین دارد زودتر شتابش ضعیف می شود و باید زودتر شمع تعویض شود.

البته این توضیحات در حالت تئوری است و شتاب و مصرف خودرو فقط وابسته به تعداد الکترودها نیست. جنس شمع، درجه حرارتی شمع، مدل شمع و برند شمع و نوع الکترود مرکزی و عوامل دیگری هستند که در عملکرد شمع تاثیر گذار هستند. مثلا شاید یک شمع تک پلاتین ولی سوزنی عملکرد بهتری نسبت به یک شمع دو پلاتین ولی غیر سوزنی داشته باشد.