یکی از اجزای الکتریکی خودرو که در صورت عدم عملکرد صحیح باعث خاموش شدن یا بد کار کردن خودرو خواهد شد، رله دوبل می باشد. همانطور که از نام این قطعه پیداست، رله دوبل در حقیقت متشکل از دو رله مجزاست که یکی از رله ها با عنوان رله اصلی و رله بعدی به نام رله دوم یا پمپ بنزین می باشد. وظیفه اصلی رله دوبل در خودرو، تامین ولتاژ برق مورد نیاز قسمت های مختلف سوخت رسانی و همچنین ECU  می باشد. رله دوبل در حقیقت قطعه ای است که وظیفه کنترل و برق رسانی به قسمت های سوخت رسانی و کامپیوتر خودرو را برعهده دارد. در صورت خرابی این قطعه، معمولا خودرو روشن نخواهد شد و عملکرد آن با اخلال مواجه خواهد شد. رله دوبل در سه حالت مختلف می تواند برق مورد نیاز قطعات خودرو را تامین کنید. از آنجا هر کدام از این قطعات در حالت های مختلف سوئیچ بسته، سوئیچ باز و خودروی روشن، به میزان نیروی الکتریکی متفاوتی نیاز دارند، از این جهت این رله در خودرو تعبیه شده است تا در این سه حالت بتواند دقیقا همان میزانی برق رسانی داشته باشد که قطعه مورد نظر نیاز داشته باشد.

 رله دوبل در سیستم سوخت رسانی انژکتوری وظیفه دارد که برق کلیه قطعاتی که با ۱۲ ولت کار می کنند ، اعم از سنسور ها ( سنسور موقعیت میل سوپاپ و سنسور سرعت خودرو ) و ایسیو ( ECU ) و عملکردها ( پمپ بنزین – کویل دوبل – انژکتورها و … ) را تامین می کند و رله دوبل دارای ۱۵ پایه و سه مرحله عملکرد می باشد .

مراحل عملکرد رله دوبل

۱ – سوئیچ بسته :

در این حالت سوئیچ خودرو به طور کامل بسته است و یک وبتاژ ۱۲ ولت از پایه ۱۰ رله دوبل برای نگه داری اطلاعات حافظه ECU ارسال می شود ( در بعضی از سیستم های انژکتوری مانند ساژم ) و در بعضی خودروها حالت سوئیچ بسته طوری طراحی شده که هر دو رله های دوبل قطع می باشند .

۲ – سوئیچ باز :

در این حالت سوئیچ خودرو به طور کامل باز بوده و ایسیو به مدت ۳ الی ۵ یا ۲ الی ۳ ثانیه به قطعات زیر ولتاژ ۱۲ ولت ارسال می کند : پمپ بنزین – انژکتورها – کویل دوبل – شیر برقی کنیتر – گرمکن سنسور اکسیژن و … البته در همه خودروهای انژکتوری به قطعاتی که در حالت ولتاژ باز ولتاژ ۱۲ ولت در مدت یاد شده ارسال می شود متفاوت می باشد .

۳ – موتور روشن :

در این حالت به طور دائم ولتاژ ۱۲ ولت مورد نیاز به کلیه قطعات ارسال می شود .

این قطعات جزو مهمترین قطعات خودرو هستند که با نیروی الکتریکی کار می کنند و اگر به هر کدام از این قطعات، میزان ولتاژ مورد نیاز ارسال نگردد، خودرو به طور کلی خاموش و یا ضعف عملکردی خواهد داشت.

ما در اینجا قصد مبحث تخصصی در رابطه با رله دوبل را نداشته و تنها به ذکر خلاصه و جزئیاتی در این موارد بسنده می کنیم که برای همه دارندگان خودرو که سررشته فراوانی از قطعات داخلی خودرو ندارند، قابل فهم باشد.

رله دوبل خودرو در کجاست؟

یکی از سوالاتی که ممکن است بسیاری از رانندگان خودرو داشته باشند، این است که مکان قرارگیری رله دوبل در خودروهای مختلف در کجاست؟ معمولا در خودروی پژو ۴۰۵ و سمند این رله در قسمت نزدیکی رادیاتور خودرو و در سمت راننده قرار دارد. در خودروی ۲۰۶ این رله در محفظه BM34 قرار دارد. در پراید، این قطعه در کنار باتری خودرو قرار گرفته است و در سایر خودروها، این رله معمولا در محفظه ECU قرار دارد.

علائم خرابی رله دوبل

• از جمله اولین نشانه های خرابی رله دوبل، عدم روشن شدن خودرو می باشد.
  اگرخودروی شما پس از استارت زدن روشن نمی شود، ممکن است رله دوبل آن دچار مشکل شده باشد.
• اگر پس از باز کردن سوئیچ، چراغ چک خودرو روشن نشود، می تواند نشانه ای بر خرابی رله دوبل باشد.
• هنگام باز کردن سوئیچ، برای دو الی سه ثانیه صدای آغاز به کار پمپ بنزین شنیده می شود. اگر این صدا پس از باز کردن سوئیچ شنیده نشود، می تواند دلیل بر خرابی رله باشد.
• پس از باز کردن سوئیچ، صدای تیک ماننده خفیفی از خودرو شنیده خواهد شد که در صورت خرابی رله، این صدا شنیده نمی شود.

عیب یابی سیستم های برقی و موتوری خودروها با استفاده از ابزارهای نشان دهنده خاصی که به دیاگ تولز (Diagnostic tool) معروفند.

دیاگ (به انگلیسی: diagnosis) از کلمهٔ انگلیسی Diagnosis به معنی تشخیص گرفته شده است. در موتور خودروها حافظهٔ موقتی به نام ECU وجود دارد. با استفاده از دستگاه این کد شناسایی می‌شود و خطای ایجاد شده اصلاح می‌گردد یا در صورت نیاز قطعهٔ مورد نظر تعویض می‌شود. به این ترتیب وضعیت خودرو به حالت اولیه بازمی‌گردد.
به دنبال لزوم بکارگیری مدارات الکترونیک در خودروها و کاربردی شدن آن در صنعت خودروسازی، مدارات گوناگونی مخصوص خودرو طراحی و بکارگرفته شد (کامپیوترخودرو یا ECU)
عیب یابی این سیستم ها به دلیل پیچیدگیهایی که دارند مستلزم استفاده از ابزارهای خاصی هستند که به دیاگ تولز (Diagnostic tool) معروفند.
دیاگ که مخفف کلمه دایاگنوستیک ( Diagnostic ) است به نوعی عملیات خطایابی توسط دستگاه مخصوصی گفته میشود که اطلاعات را از کامپیوتر خودرو استخراج میکند و بعد از آنالیز کدهای خطا موجود در آن، میتوان به ایرادهای جزیی و کلی خودرو پی برد.

دستگاه دیاگ یا عبارت فارسی آن دستگاه عیب یاب دستگاهی است الکترونیکی که با کامپیوتر خودرو ارتباط دیجیتالی برقرار کرده و با دریافت برخی اطلاعات از آن تعمیرکار را برای عیب یابی خودرو کمک می‌کند. دستگاه دیاگ یک دستگاه جادویی نیست و بیشتر زحمت عیب‌یابی را تعمیرکار باید شخصا برعهده داشته باشد. اطلاعاتی که دستگاه عیب‌یاب از کامپیوتر خودرو دریافت می کنند به چند دسته تقسیم می شوند:

کدهای تشخیص عیب سیستم انژکتوری (عمدتا عیوب الکترونیکی)
کدهای عملکردی موتور

خواندن پارامترها در حالت موتور خاموش که برای این مرحله کامپیوتر یا کامپیوترهای خودرو باید روشن باشند. پس لازم است سوییچ را کاملا باز کنید (حالت اکسسوری کافی نیست) اما نیازی به روشن کردن موتور هم نیست. بلافاصله باید ارتباط کامپیوتر با دستگاه دیاگ برقرار شود
كدهای تشخيص عيب مربوط به عيوب الكتريكی يا الكترونيكی هستند كه در سيستم انژكتوری موتور شامل سنسورها و انژكتورها و ساير عملگرها بوجود آمده و ECU خودرو آنها را تشخيص می‌دهد. اين كدها در حافظه ECU ذخيره شده و دستگاه دياگ این اطلاعات را از ECU خودرو دریافت می کند و بعد از دریافت این کدها آنها را روی صفحه نمایش می دهد.
تعميركار با کمک این کدها می تواند نسبت به رفع عیب خودرو اقدام نماید و با مشاهده این کدها متوجه می شود که کدامیک از قطعات معیوب است. اما سریعا نباید نسبت به تعویض قطعه اقدام کرد!

عیوب مونتاژی یکی از عیوب رایج در سیستمهای انژکتوری موتور خودروها می باشند!
تصور کنید که کانکتور یکی از سنسورها در جای خود شل شده باشد. مسلما وقتی اقدام به تعویض سنسور می کنید، کانکتور آنرا جدا کرده و بعد برروی سنسور جدید محکم جا زده می‌شود … از کجا معلوم که سنسور اولیه سالم و تنها کانکتور آن شل نشده بوده باشد !!! با این کار، عیب شناسایی نشده و تنها بهای سنسور تعویضی به حساب صاحب خودرو نوشته می‌شود.

تشخیص عیوب موتور براساس پارامترها عملکردی راه حل علمی برای تشخیص و عیب یابی است.
لازم به ذکر است که یک تعمیرکار ماهر نیاز کمتری به استفاده از دستگاههای کامپیوتر موسوم به دیاگ تولز دارد زیرا بسیاری از عیوب بوجود آمده در موتور خودروها منشاء مکانیکی داشته و دستگاه دیاگ قادر به تشخیص آنها نیست. اما استفاده از دستگاه دیاگ به عنوان دستگاه اندازه گیری مقادیر عملکردی موتور کمک موثرتری برای تشخیص صحیح عیوب خواهد بود.
خواندن پارامترهای كاری موتور روشن از ديگر قابليتهای دستگاههای عيب ياب است. پارامترهای موتور عبارتند از سرعت موتور، دمای هوا، دمای آب، آوانس جرقه، مقدار سوخت، لين يا ريچ بودن دود اگزوز، مقدار باز بودن دريچه گاز، مقدار باز بودن استپر موتور، و موارد ديگر كه با بررسی آنها می‌توان كاركرد موتور را دقيقا مورد بررسی و ارزيابی قرار داد. اگر كسی بتواند همزمان با بررسی كدهای خطا ، پارامترهای كاری موتور را نيز مد نظر قرار دهد می‌تواند به راحتی عيب موتور اعم از عيوب برقی يا حتی عيوب مكانيكی را نيز تشخيص دهد.

تفاوت دستگاه های دیاگ شرکتی و دستگاه های مولتی برند

هر کمپانی خودروسازی موظف می باشد تا برای تمامی خودروهای توليدی خود دستگاه دياگ مربوط به آن را تهيه و در اختيار تمامی تعميرگاهها و مراكز سرويس خود قرار دهد، این دستگاه دیاگ همواره کاملترین، بهترین و با قابلیت ترین دستگاه برای خودروهای تولیدی آن کارخانه است.. به عنوان مثال، دستگاه دیاگ کارخانه بی ام دبلیو فقط برای خودروهای بی ام دبلیو می باشد و نمی تواند خودروهای بنز را عيب يابی کند.

دستگاه های دیاگ مولتی برند دستگاه هایی هستند که اورجینال کارخانه تولیدی نمی باشند و از این رو قابلیت های کمتری نسبت به دیاگ های شرکتی دارند. این دیاگ ها چندین برند متفاوت را پشتیبانی می کنند که قابلیت پشتیبانی از هر برند نیز بسته به شرکت سازنده و نوع دستگاه متفاوت می باشد

دستگاه های دیاگ همگی به نوعی کد خوان هستند و بطور کلی به دو دسته تقسیم میشوند، دسته دیگری به نام اسکنر ها معروفند که فوق العاده حرفه ای و کارامد هستند. بیشتر این نوع دستگاه ها را در نمایندگی خودروها لوکس، نمایشگاه های مدرن و شرکت های مرتبط با کارشناسی فنی خودرو که به صورت حرفه ای فعالیت میکنند، میتوانید مشاهده کنید. نمونه این نوع از اسکنرها را میتوان دستگاه فوق پیشرفته جی اسکن ( G-SCAN ) نام برد که قابلیت های بسیار فوق العاده ای دارد.

دستگاه های دیاگ برای اینکه بتوانند اطلاعات کامپیوتر خودرو را به نمایش در آورند باید به پورت یا درگاهی در خودرو به نام او بی دی ( OBD ) متصل شوند و البته پورت های او بی دی در خودروهای مختلف در جایگاه های مختلفی قرار دارند، بعضی در زیر داشبورد، بعضی هم زیر کاپوت و بعضی ها در کنسول میانی خودرو.

ایموبلایزر چیست؟ تفاوت ایموبلایزر با دزدگیر در چیست؟ ایموبلایزر چگونه کار می‌کند؟

شاید بسیاری از ما در هنگام مشاهده آپشن‌های خودروهای امروزی، سیستم ایموبلایزر را دیده باشیم. این سیستم که در اتومبیل‌های ساخت داخل به‌عنوان یک امکان بسیار پیشرفته و مفید محسوب می‌شود دارای قابلیت‌های بسیاری است که بایستی در مورد آن بیشتر بدانیم. شاید بتوان در یک جمله این سیستم را تعریف کرد و گفت که یک نوع سیستم ضد سرقت پیشرفته است؛ ولی سوال مهم این است که آیا اتومبیل‌های دارای این امکان، نیاز به دزدگیر دارند؟! در این مقاله ایموبلایزر و سیستم‌های ضد سرقت دیگر تعریف شده و امکانات و ویژگی‌های هر یک مختصرا توضیح داده خواهند شد.

در مجموع سیستم‌های ضد سرقت در ۳ دسته تقسیم‌بندی می‌شوند:

سیستم قفل مرکزی درها

این سیستم طرز کار ساده‌ای دارد. با قفل شدن یکی از درب‌ها بقیه را قفل می‌کند و بالعکس. نیروی این کار معمولا از طریق یک موتور الکتریکی تامین می‌شود که سیگنال‌های مورد نیاز برای فعال یا غیر فعال‌سازی سیستم از طریق کنترل از راه دور یا کنتاکت‌های داخل قفل درب فرستاده می‌شود (برای مواقعی که برق خودرو قطع شده است). این سیستم دیگر به تنهایی کاربرد آن‌چنانی ندارد و معمولا بصورت ترکیب با سیستم دزدگیر یا ایموبلایزر بکار می‌رود.

سیستم‌های آلارم دهنده (دزدگیر)

این سیستم که واحد کنترل مرکزی (که در بعضی موارد با ECU یک‌پارچه هست) سیگنال‌های ارسالی از یک‌سری سنسور را کنترل می‌کند و در صورت تحریک این سنسورها، یک‌سری واکنش از پیش تعیین‌شده نشان می‌دهد؛ مثل فعال کردن آژیر و فلاشر و در مدل‌های پیشرفته‌تر ارسال سیگنال هشدار به ریموت کنترل.

سنسورهایی که در این سیستم بکار می‌رود معمولا شامل سنسورهای التراسونیک (حساس به حرکت)، سنسورهای ضربه، وارد کردن سوئیچ و در مدل‌های پیشرفته‌تر سنسورهای فشار هوا (حساس به تغییرات ناگهانی فشار هوای داخل خودرو در اثر باز کردن درب‌ها) و سنسورهای محافظت از سرقت چرخ‌ها می‌شود.

در این سیستم با فشار کلید قفل بر روی ریموت کنترل، واحد مرکزی سنسورها را تحت نظر می‌گیرد و هم‌زمان برق سوئیچ استارت را قطع می‌کند و در صورت تحریک شدن هر کدام از سنسورها، دستگاه برای مدت زمان از پیش تعیین شده‌ای آلارم می‌دهد.

حساسیت هرکدام از سنسورها نیز قابل تنظیم است. ترکیب این سیستم با قفل مرکزی امنیت خوبی را بوجود می‌آورد اما کامل نیست.

سیستم‌های ایموبلایزر الکتریکی و الکترونیکی کددار.

همان‌طور که از اسمش پیداست عملکرد هر قسمتی از اتومبیل که باعث حرکت خودرو می‌شود را از کار میندازد! و برخلاف قبلی خبری از سنسور و آلارم نیست.
در خودروهای جدید معمولا از سیستم سوئیچ ایموبلایزر (Immobilizer)دار استفاده می‌شود. سیستم ایموبلایزر یکی از جالب‌ترین سیستم‌های نصب شده در خودروهای جدید می‌باشد که در واقع نوعی سیستم ضد سرقت محسوب می‌شود. با کمک این مکانیزم با استفاده از قفل نرم‌افزاری که بر روی ECU انژکتور گذاشته می‌شود پیشرانه خودرو از روشن شدن مانع می‌شود. تا زمانی که این قفل باز نشود استارت زدن توسط سوئیچ حاصلی نداشته و پیشرانه روشن نمی‌شود.

کلیدهای خودروهای دارای ایموبلایزر شامل دو قسمت می‌باشند؛ یکی بورد الکترونیکی مربوط به ریموت کنترل (در کلید ریموت کنترل‌دار) که کار باز و بسته کردن درها را بر عهده دارد و دیگری قطعه کوچکی است که در واقع نوعی چیپ حافظه است. آنتن ترانسپوندر که بر روی سوئیچ در زیر فرمان نصب می‌شود شامل یک بورد الکترونیکی و یک سیم پیچ است که می‌تواند همانند یک مین‌یاب یک میدان مغناطیسی کوچک ایجاد نماید. وقتی کلید را در داخل سوئیچ در زیر فرمان قرار می‌دهیم چیپ حافظه داخل کلید تحت حوزه مغناطیسی ترانسپوندر قرار گرفته و فعال می‌شود. در این حالت انتن در ارتباطی دوجانبه با چیپ حافظه شروع به رد و بدل کردن اطلاعات کرده و می‌تواند کدی که ما ان را تحت عنوان Access code می‌شناسیم بر روی کلید ثبت نموده و یا آن را از روی کلید بخواند. تمام این اطلاعات ارسال و دریافت کدها و بازگشایی کدها تنها در کسری از ثانیه انجام شده و راننده متوجه مورد خاصی نمی‌شود.
در ابتدای تولید خودرو قبل از اینکه خودرو استارت بخورد توسط دستگاه دیاگ باید کلید را برای خودرو تعریف نمود. در این پروسه Access code یک‌بار برای خودرو تعریف شده و در داخل کلید ثبت می‌شود. این کد توسط یک کارت به همراه کلیدهای خودرو به مشتری تحویل داده می‌شود (البته اخیرا به دلیل مسایل امنیتی و ممانعت از سرقت خودرو این کد توسط شرکت سازنده به مشتریان تحویل داده نمی‌شود اما در صورت نیاز با نامه نگاری از شرکت سازنده دریافت می‌شود.)
بوسیله این کد صاحب وسیله می‌تواند در صورت مفقود شدن کلیدها توسط دستگاه دیاگ کلیدهای دیگری را برای خودرو تعریف نماید.

در این خودروها معمولا یک لامپ چشمک زن قرمز رنگ که نشانه دارا بودن سیستم ایموبلایزر و نیز فعال بودن آن است در داخل صفحه نشان دهنده پشت فرمان (پنل خودرو) یا هر قسمت نمایان دیگری نصب شده است. مادامی که خودرو خاموش است این علامت فعال بوده و با روشن شدن پیشرانه غیر فعال می‌شود.

نواحی حفاظت‌شده توسط ایموبلایزر عبارتند از:

1. • موتور استارت
   • سیستم سوخت‌رسانی
   • سیستم جرقه

زمانی که خودرو بوسیله ریموت قفل می‌شود، یک‌سری رله مدارهای الکترونیکی که به منظور عملکرد خودرو بکار می‌روند را از مدار خارج می‌کنند. با این کار عملا موتور دیگر روشن نمی‌شود و کارهایی مثل اتصال کوتاه پایه‌های سوئیچ و غیره کاملا بی‌تاثیر است!

در سیستم ایموبلایزر الکترونیکی یک سیگنال کددار برای بلوکه کردن یا آزاد کردن مدارات راه انداز سیستم از ریموت به واحد مرکزی فرستاده می‌شود و این سیگنالها توسط الگوریتم‌های سیستم کدگشایی می‌شود.

برای غیر فعال کردن سیستم ایموبلایزر ۲ چیز مورد نیاز است:
سوئیچ از لحاظ فیزیکی با سوئیچ اصلی خودرو مطابقت داشته باشد.
کدی که ریموت می‌فرستد با کد ذخیره شده در واحد مرکزی یکسان باشد.

غیر فعال شدن سیستم ایموبلایزر زمانی اتفاق می‌افتدکه یک اتصال القایی بین سوئیچ و سیستم برقرار بشود و در صورتی که هرکدام از موارد فوق محقق نشود خودرو بکار نمی‌افتد. در بعضی سیستم‌های پیشرفته‌تر، این کد امنیتی بعد از هربار فقل و باز شدن سیستم عوض شده و با ریموت هماهنگ می‌شود. لازم به ذکر است که از همین سیگنال کددار برای سیستم قفل مرکزی استفاده می‌شود و در واقع قفل مرکزی تحت کنترل ایموبلایزر در می‌آید.

بنابراین با توجه به ویژگی‌های گفته شده برای سیستم ایموبلایزر بتوان گفت که با وجود چنین سیستمی هزینه کردن برای قرار دادن سیستم دزدگیر فقط برای داشتن امکانی برای داشتن صدای آزیر یا خطر آن باشد. دزدگیر می‌تواند با داشتن صدای آلارم شما را از باز شدن درب‌ها یا ضربه خوردن اتومبیل مطلع سازد که البته در مدل‌های پیشرفته‌تر نیز امکان خاموش و روشن کردن با ریموت نیز تعبیه شده است. در کل می‌توان پیشنهاد کرد که داشتن دزدگیر و ایموبلایزر در کنار هم، امنیت خودروی شما را بالاتر می‌برد البته به‌شرطی که سیستم دزدگیر با سیستم ایموبلایزر هم‌خوانی داشته و مانند بعضی از خودروهای داخلی مشکلی برای سیستم برق خودرو بوجود نیاورد! که در این مورد می‌توانید با یک متخصص مشورت نمائید.

منابع:
کتاب تکنولوژی سیستم های الکتریکی خودرو – مهندس حقگو و مهندس بارده
گزارش اداره استاندارد و بازرسی پارس خودرو – محمدباقر واعظ

💢 جریان برق در رگ‌های خودرو

سیستم برق‌رسانی یکی از قسمت‌های مهم خودرو به شمار می‌رود و به نوعی می‌توان گفت باتری، قلب تپنده هر خودرو محسوب می‌شود.

خودرو به وسيله برق استارت مي‌خورد و روشن مي‌شود، توسط برق اشتعال سوخت در موتور صورت مي‌گيرد و مغز متفكر خودرو، يعني كامپيوتر با برق كار مي‌كند. پس قسمت‌هاي مهم خودرو به وسيله برق باتري كار مي‌كنند و اگر براي اين قسمت‌ها مشكلاتي پيش‌ آيد خودروي شما با آسيب‌هاي جدي روبه‌رو مي‌شود

🔴قطعات برقي اصلی در خودرو

باتري و دينام: باتري منبع برق‌رساني در خودرو محسوب مي‌شود و تمامي برق مورد نياز خودرو از آن تأمين مي‌شود
دينام وظيفه شارژکردن و پر نگه داشتن باتري را برعهده دارد

انژكتور: كار انژكتور مانند كاربراتور است و وظيفه تركيب سوخت و هوا و تزريق آن به موتور را بر عهده دارد، و این كار را بسيار دقيق‌تر از كاربراتور انجام مي‌دهد.

كوئل: كويل وظيفه تقويت ولتاژ برق باتري را برعهده دارد.
جريان مستقيم ايجاد شده توسط باتري 12ولت و ولتاژ مورد نياز براي ايجاد جرقه بين 2 الكترود شمع خودرو در حدود 7000 ولت است، اين افزايش و تقويت ولتاژ توسط كويل انجام مي‌شود.

واير شمع: جريان الكتريسيته بايد به شمع‌ها برسد تا جرقه ايجاد شود و اين كار توسط واير شمع و لايه عايق آن انجام مي‌شود.

كامپيوتر خودرو: ای سی یو (ECU) در خودروهاي انژكتوري براي تنظيم و كنترل مقدار سوخت مصرفي از كامپيوتر استفاده شده است.
از ديگر كاربردهاي كامپيوتر مي‌توان به افزايش‌دهنده امنيت و امكانات رفاهي خودرو و البته عيب‌ياب پيشرفته اشاره كرد.